Ilgın Çavuşçu Gölü

Ilgın Çavuşçu Gölü

Ilgın Çavuşçu Gölü

Bulunduğu İl: Konya / Ilgın
Kapladığı Alan: 1.200 km2
Kordinatlar: D 31’ 53° K 38’ 21°
Ortalama Yükseklik: 1.026 M.
Yönetim Planı: Yok

Alan Tanımı:

Battal ve Çebişçi dereleri tarafından beslenen bir tatlı su gölüdür. Kuzey ve güneyinde seddeler bulunur. Gölden su çıkışı DSİ tarafından kontrol altına alınarak sulak alan bir baraj gölüne dönüştürülmüştür. Güneydeki gidenek ve batı kıyısındaki pompa istasyonu yoluyla su seviyesi kontrol edilmektedir.

Göl geçmişteki doğal haliyle 5.000 km2’lik bir alanı kaplıyordu. Geniş sazlık alanlara sahipti ve kurak dönemlerde kuruyordu. Sadece yüksek su seviyesinin olduğu dönemlerde, güneyden çıkan bir suyla, önce doğudaki Atlantı Ovası’na, oradan da Sakarya Nehri’ne boşalıyordu. 1960 yılı sonlarında Devlet Su İşleri seddeler inşa ederek Çavuşçu (Ilgın) Gölü’nün güneyindeki üç dereyi (Bulcuk çayı, Eldeş çayı ve Tekke çayı) Çavuşçu Gölü’ne akan Battal Deresi’ne bağladı. Bu derelerdeki su miktarı da üzerlerine kurulan göletlerle azalmıştı. Bugünkü gölün güney ve kuzeyinde kalan binlerce hektarlık sulak alan kurutularak tarım alanına dönüştürüldü. Eskiden Kurugöl olarak bilinen kuzeydeki bataklıklar da bu süreçte ortadan kayboldu. Seddelerin arasında kalan bugünkü göl alanında su seviyesinin yüksek tutulması, göldeki sazlıkların ve bitki örtüsünün yok olmasına yol açtı. Çavuşçu, doğal bir göl olmaktan çıkarılarak bir baraj gölüne dönüştürüldü.

Fauna:

Alan, üreyen bıyıklı sumru popülasyonu ve Macar ördeğinin de dahil olduğu büyük sayılarda kışlayan su kuşu ile özel koruma alanı statüsü kazanmıştır. Alanda üreyen kuşlar arasında büyük miktarda sumru, bıyıklı sumru, kara sumru ve bıyıklı kamışcın ile leylek bulunmaktadır. Macar ördeği ve boz kaz başta olmak üzere alan kışları çok fazla su kuşuna ev sahipliği yapar. Gölün su rejimi düzenlenmeden önceki doğal dönemi hakkında fazla bilgi yoktur. 1969 kışında sayılan 100.241 su kuşu, bu konuda az çok fikir sahibi olmamızı sağlar.

Çavuşçu Gölü, endemik balıklar açısından Orta Anadolu’nun önemli alanlarından biridir. Gölü dünya çapında önemli kılan balık türleri arasında sadece burada üreyen Aphanius villwocki ve Cobitis (Bicanestrinia) turcica ile nesli küresel ölçekte tehlike altında olan Pseudophoxinus anatolicus bulunur.

Ilgın Çavuşçu Gölü

 Flora:

Alanın üçte biri göl aynasını oluşturmaktadır. Alanda kuru ve sulu tarım ile meyvecilik yapılmaktadır. Göl çevresindeki bitki örtüsü birkaç küçük sazlıktan ibarettir (çoğunlukla Phragmites australis).

Gölün batı ve doğu taraflarında, otlatma alanları sonucu kıraçlaşmış tepeler ve bir taş ocağı bulunurken, güney ve kuzeyde tarım alanları, söğütlükler, meyve bahçeleri ve büyükbaş hayvan otlatılan meralar vardır. Bölgede küçükbaş hayvancılık ve meyvecilik yaygındır. Gölde çevredeki köyler balıkçılık yaparak geçimini sağlar. Çavuşçu, su ürünleri açısından önemli bir göldür. 1987 yılı sayımına göre, gölde 50 ton sazan (Cyprinus carpio) ve 80 ton kerevit (Astacus leptodactylus) tutulmuştur.

Çavuşçu Gölü 1992’de SİT alanı ilan edilmiştir. Göl ve çevresi koruma altına alınmıştır.

DSİ, Çavuşçu Gölü’ne baraj ismini vermektedir. Gölün aldığı takviyelerle artık yaz aylarında kurumadığından yola çıkarak, projenin çevre bakımından da faydalı olduğu dile getirilmektedir. Bugün Ilgın ve Atlantı Ovaları’nda toplam 22.000 km2’lik arazi Çavuşçu Gölü’nün sularıyla sulanıyor. Yeni projelerle bu miktar gittikçe artırılıyor. Göle akarsular vasıtasıyla taşınan çamurdan dolayı göl alanında yeni bataklık ve sazlık alanlar oluşmuştur. Bu alanların çiftçi baskısından korunması, gelecekte gölün doğal önemini artırabilir.

Kaynaklar:
BEYTULLAH YILDIRIM / ILGIN ARAŞTIRMALARI