Katip Çelebi Ilgın'da
Osmanlı Devleti döneminde 17. Yüzyılda yaşamış dünya çapında ünlü bilgin Kâtip Çelebi (Hacı Halife) 1609 yılında İstanbul'da doğdu. Babasının adı Abdullah'tı. Babası, Osmanlı devlet ve siyaset adamlarının yetiştirildiği Enderûn kurumunda eğitim görerek yetişmiş bir askerdir. Kâtip Çelebi'nin asıl adı Mustafa bin Abdullah'tır. Ordu kâtipliğinde bulunduğu için ulema ve halk arasında Kâtip Çelebi lakabı ile tanındı. Diğer lakabı ise Hacı Halife'dir. Hacca gittiği ve uzman memur (halife) olduğundan ötürü bu lakap ile de anılmıştır. Vefatı 6 Ekim 1657, İstanbul.
Asıl adı Mustafa'dır "Mustafa Kâtip Çelebi" ismiyle tanınan hacı halife 5 lisan biliyordu. Kâtip Çelebi, tarih, coğrafya, bibliyografya ve biyografya ile ilgili çalışmalar yapmış Türk Osmanlı bilim insanı ve münevveridir. Dünya bilim edebiyatında en ünlü ve bilinen eseri; İslam dünyasının en değerli eserlerini içeren 15.000'e yakın kitabı ve 10.000'e yakın müellifi (yazar) alfabetik dizin sistemine göre tanıtan Keşf ez-zunûn'an esâmî el-kutub ve'l-fünûn ve daha sonra İbrahim Müteferrika tarafından basılan meşhur coğrafya ansiklopedisi Cihannümâ (جهان نما) ile tanınır. Kâtip Çelebi, az sayıdaki 17. yüzyıl Osmanlı dönemi nesir yazarları arasındadır.
17. yüzyılda Osmanlı döneminin en ünlü tarih yazıcılarındandı. Asya ve Avrupa dillerinde yazılmış pek çok önemli eseri Türkçeye tercüme ederek kazandırdı.
Ünlü Coğrafya Bilgini Kâtip Çelebi'nin coğrafya konusunda Osmanlı Devleti'nde, 1058/1648 yılında Sultan IV. Mehmed için kaleme aldığı çığır açan "Cihan-nüma" isimli eserinde 1600'lü yılların Ilgının'dan ve dönemin Ilgın kaplıcalarından hayranlık ve övgü ile söz etmektedir. Cihannümâ yazıldıktan 40 yıl sonra Latinceye, Almancaya, Fransızca ve İngilizceye tercüme edilen eserin ilk baskısı, İbrahim Müteferrika tarafından 1732 senesinde yapılmıştır.
Kâtip Çelebi, Cihannümâ'da Ilgın merkezinden ve Ilgın kaplıcalarından bahsederken şu ifadelere yer vermektedir;
“Ilgın, Akşehir’den iki menzil şarka bir kasabadır. Bir latif camii, Rüstem Paşa Hanı ve Çifte Hamamı, Sultan Gıyaseddin Keyhüsrev bin Kılıçarslan bina etmiştir. Sene H. 666’da ve bir eski hamam dahi vardır. Kasaba garbisinde arası bir mil kadar yerde bir Germ-âbe hamamı vardır. Alâeddin Selçuki bunun üzerine kârgîr kubbe ile bir beytulgusl bina etmiştir. İçinde bir havuz vardır. İki mevzide aslan ağzı lülelerden su akar ve bunda iğtisal, felç, basura nâfi’dir”.
Kâtip Çelebi, Cihan-nûmâ, (İstanbul: Matbaa-ı Âmire, 1245), s. 619.
Fotoğrafta, Kâtip Çelebi'nin ünlü eseri Cihannümâ (جهان نما) ilk iki sahifesi görülüyor.
Ilgın Araştırmaları Beytullah YILDIRIM
https://ilginarastirmalari.blogspot.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder