Ilgın Tarihi Türk Evleri
Ilgın sivil mimari örneği olarak Ilgın evleri yapı özellikleri. Konya evleri Türk İslam ev mimarisi içinde önemli bir yere sahiptir. Konya ev mimarisinin benzeri olan Ilgın evleri, zeminde taş malzeme, beden duvarlarında kerpiç, üst örtüde ahşap ve toprak malzeme kullanılarak inşa edilir.
Klasik Anadolu Türk ev mimari üslubundaki Ilgın evleri; oda, mabeyn, sofa, hayat, tahtabaşı, izbe, mutfak, ahır ve samanlık gibi bölümleri mevcuttur. Ayrıca evler hayatlı, sofalı ve dış sofalı olarak gelişme göstermektedir. Ilgın şehir merkezinde, Lala Mustafa Paşa külliyesinin arkasındaki mahallede de karşılıklı birkaç ev günümüze ulaşabilmiştir. Bu evler, iki katlı, sofalı Konya evlerinin genel planı şemasını tekrarlamaktadır.
Ilgın'daki iki-üç katlı eski evlerde ana malzeme kerpiç ve ahşaptır. Birinci katlarda şehir merkezinde sofa, mutfak ve odalar mevcut iken köylerde ise hayat koşulları ve biçimi nedeniyle değişiklik gösterir köylerde giriş katları genellikle; hayat, ahır, samanlık, odunluk, kiler ve bitek gibi bölümlerden oluşur. ikinci kata ise ahşap merdivenle çıkılmakta, sofa ve yatak odaları bu katta bulunmaktadır. Bazen yatak odalarından biri misafir odası olarak hazırlanmaktadır. Bu oda, evin en güzel odasıdır. Yatak odalarında, yatakları içine koymak için yüklük (dolap) ile gizli bir banyo, abdestlik bölümü vardır. Dış cepheleri, ahşap cumba, pencere ve kapı süslemektedir. Evler, cumbaları köşkleri ile dış mekana çıkıntılı sokağa açılmaktadır. Evlerin üzerleri de örtü sistemi olarak ya kırma çatı tarzında ya da genellikle köylerde olduğu gibi toprak dam şeklinde görülmektedir. Ilgın yöresinde kerpiç malzemenin kullanılması nedeniyle şehir merkezinde eskiye dayanan ev pek yoktur. Kerpiç evler genellikle köylerde halen yoğunlukta olmakla birlikte hızlı bir şekilde betonarme binalara yerlerini bırakıyorlar. Buna karşılık yüzyıllardır kullanılmakta olan klasik yapı malzemesi olan kerpiç malzemeli evler yazın serin, kışın ise sıcaktır. Yöredeki köylerde insan sağlığı açısından daha elverişli olan kerpiç malzeme ile ev yapımı nadiren de olsa tercih edilmektedir.
Ilgın'ın, Balkı, Eldeş ve Çatak köylerindeki örnekler başta olmak üzere, köylerdeki evler genellikle, iki katlı, alt kat ahır, üst kat sofalı evdir. Kullanılan ana malzeme kerpiç ve taş, çatı örtü malzemesi olarak tavada ise ahşap ve düz dam şeklindedir. Özellikle evlerin ahşap çift kanatlı bordo kapıları ile değişik form ve şekillerdeki metal kapı tokmakları önem arz etmektedir. Geleneksel mimari unsurlarda estetik ve zarafetin yanı sıra inanç, örf ve geleneklerin de dikkate alınarak yapılan kapı tokmakları, genellikle iki adet olur. Bu tarihten gelen bir gelenek ve mahremiyet açısından bir örf halini almıştır. Maalesef günümüz yapılarında bu tarz ayrıntılar tamamen ortadan kalkmıştır.
Ilgın Araştırmaları Beytullah YILDIRIM
Ilgın Şehir Merkezindeki bir sokakta ve zamanın yorgun düşürdüğü cumbalı bir Ilgın evi görülüyor.#IlgınAraştırmaları #İstanbulIlgınlılarDerneği #Ilgın #IlgınBelediyesi #IlgınKaymakamlığı #IlgınKaplıcaları #IlgınTermalTesisleri #Konya #IlgınEvleri #IlgınMimari
Kaynaklar:
Beytullah Yıldırım / Ilgın Araştırmaları
