Ilgın Argıthanı Tarihçesi
Argıthanı, Ilgın'ın en önemli yerleşim yerlerinden birisidir. Argıthanı 1202 yılında Anadolu Selçuklu devlet adamlarından II. Kılıç-arslan ve oğlu Rükneddin Süleymanşah devrinin “sipehsalar”larından Vezir Şemseddin Altun Aba’nın eski çağlardan beri bir ticaret yolu üzerinde olan bu şehirde bir kervansaray ve teşkilatını kurması bölgenin ticari ve kültürel yönden önemini artırmıştır. Argıt adlı kasaba bu hanla “Argıthanı” adını almıştır. Anadolu’nun en buhranlı Moğol istilası dönemlerinde Anadolu Selçuklu devletine elli yıldan fazla hizmet eden Vezir, Konyalı, Selçuklu Devlet adamı Sahip Ata Fahreddin Ali, günümüzde Argıthanında Kültür Parkı’nın güneyinde bulunan yol emniyeti, yolcuların güvenliği ve disiplini için bir menzilhâne inşa ettirmiştir. Argıthanı halkı Türkmen ve Yörüktür. Türkmen “Müslüman Türk” demektir. Osmanlı döneminde Argıt beldesi kayıtlarda bir köydür. Anadolu Selçukluları dönemi eseri olan Tarihi Argıt Köprüsü, önemli bir tarihi yapıdır. Mısır seferine 1516 da giden Yavuz Sultan Selim Han, bu köprüden geçmiş, 1533 de ilk İran (Irakeyn) seferine giden oğlu Kanuni Sultan Süleyman bu köprünün Matrakçı Nasuh'a renkli bir resmi olan güzel bir minyatürünü yaptırmıştır. Bağdat seferine 1638 yılında giden IV Murat’ da bu köprüden geçmiştir. Anadolu Selçukluları döneminde önemli bir ticaret ve kültür merkezi olan Argıthanı’nda, Osmanlılar döneminde sosyal düzenin bozulması vergi yolsuzlukları, levent ve eşkıya saldırıları sonucunda nüfusu önemli ölçüde azalmıştır. XVI . yy'da meydana gelen bu bozuklukların önlenmesi, tarım ve üretimin artırılması için burada bazı vergilerden muaf tutulan bir derbent kuruldu. III . Sultan Ahmet döneminde Damat Nevşehirli İbrahim Paşa’nın sadrazamlığı döneminde, Konya’ya tabi Argıthanı derbendi hudut namesi (18 Zilkade, ll Ekim 1721)de Konya Valisi Vezir Osman Paşanın huzurunda Ilgın, Doğanhisar ve Akşehir naiplerinin imzalarının bulunduğu, hanlar ve derbentler hususunda mübaşir tayin edilen Dergah-ı Ali kapıcı başlarından Bahri Mehmet Ağa tarafından tespit edilip Osmanlı Payitahtı İstanbul’a gönderilerek baş muhasebeye kaydedildi. Eşkıya saldırısı, huzur ve emniyet yokluğundan dolayı yerlerini terk eden Konya’daki başı boş halkın belirli bir bölümünden 200, 300 kişi Argıthanı’na yerleştirilmek istendi. Yaklaşık 100 hane Akşehir’deki halktan, Ilgın Kasabasından da otuz, kırk hane başı boş halktan seçildi. Argıthanına yerleşenler arasında altmış iki hane Eğrigöz, Nadir, Görnes, Absası, Karahöyük, Çakıllar, Milis, Bermende, Akşehirden de onbeş hane geldi. Argıthanın yerlisi iken çevreye göç eden altı hane Ilgın’ dan ve diğer yerli halktan yirmi altı hane geldi. Ayrıca Turgut kazasına bağlı Gökçeler köyü halkından Atçekenler de kasabaya yerleşti.
Argıthanı ilk dönemde: İskan, Türkmen, Argıt, ve Azarı isimli dört mahalle kuruldu. 9 yy. da Karaman eyaleti şu sancaklara ayrılmıştır: 1 Hanit (Isparta), 2 Teke (Antalya), 3 Alaiye (Alanya), 4 Burdur, 5 Konya, 6 Niğde ve 7 İçel Sancakları.
Karaman eyaletinin yüz on bir, Konya sancağının yirmi dört kazasından birisi de o dönemde Argıthanı idi Hiceri 1284 Miladi 1868 yıllarından itibaren Argıthanı Nahiye Müdürlüğü haline gelmiştir. Hicri 1317 Miladi 1901 yılında Argıthanında altı mahalle ve 2404 nüfus bulunuyordu nahiyede bir hükümet konağı, üç camii ve mescit, bir mektep, iki medrese, yirmi dükkan ve mağaza, yüz tezgah, iki fırın, dört değirmen, dört kahvehane vardı. Argıthanı’nda 1887 yılından bu yana belediye teşkilatı İbrahim paşadan beri karakol teşkilatı bulunmaktadır. Argıthanı’nda medrese ve eğitim teşkilatı 1720 yılından itibaren hizmete devam etmiştir. Osmanlı Devleti döneminde; Veli Efendi Medresesi, Süleyman Efendi Medresesi, Tosun Mehmet Efendi Medresesi, ve Mestan Efendi Medresesi, olmak zere dört medrese bulunmaktadır. Süleyman Efendi Medresesi 1317/1901 Yılında Konya Valisi Mehmet Ferit Paşa Döneminde Hamidiye ibtidaisi daha sonra Şems’ül Maarif Ravza’i Terakki İbtidaileri ve Rüştiye (orta okulu) açılmıştır. Birinci Cihan Savaşı ve milli mücadeleye önemli derecede destek veren Argıthanından yüz kadar asker şehit ve bir kısmı da gazi olmuşlardır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder