Ilgın Handevi Kandevi Türbesi "Baldaken" Değil Bağdadi Üslubunda Yapılmıştır
Kaplıcalar diyarı Ilgın'da Ecdat yadigarı bir vakıf eseri olan Çifte Kaplıca'ın yanında, Anadolu Selçuklu Devlet adamı, hayırlar sahibi ecdadımız, Sahip Ata Fahreddin Ali tarafından burada Miladi 1267 senesinde bir Kıdanî zâviyesi yaptırıldığı vakıf kayıtlarından öğrenmekteyiz. Bu zâviyeden günümüze maalesef hiçbir şey ulaşmamışsa da Handevi, Kandevi adıyla anılan türbe hala ayaktadır. İnşaa şekli olarak kare planlı, üzeri kubbe ile örtülü, Bağdadi "baldeken" tarzındaki türbenin, 16, 17. yüzyıllardan kaldığı düşünülmektedir.
Yukarıda türbenin yapı şeklini tanımlarken "baldeken" kelimesini tırnak içerisine aldım. Çünkü günümüzde yayımlanmış olan türbe hakkındaki neredeyse bütün kayıtlarda bilerek veya bilmeyerek kullanılmış bu yabancı uyduruk kelime dikkatimi çekti.
Baldaken Ne Demek?
Baldaken kelimesinin sözlük anlamı Türkçe'de "dört ayak üstüne bir çatıdan oluşan gölgelik, çardak" anlamına geldiğini görüyoruz.
Fransızca baldaquin "dört ayak üstüne bir çatıdan oluşan gölgelik, çardak" sözcüğünden alıntıdır. Fransızca sözcük İtalyanca baldacchino "1. Bağdadî, Bağdat'a özgü (esk.), 2. dört ayak üstüne bir çatıdan oluşan gölgelik, çardak" sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük İtalyanca Baldacco "Bağdat (esk.)" özel adından türetilmiştir. Bu sözcük Arapça Baġdād özel adından alıntıdır. Diyor sözlükler.
Kısaca "baldaken" Bağdadi kelimesinin Fransızcası, Türkçesinin çardak olduğu görülüyor. Baldaken kelimesi tarihte bilinen ilk kez Meydan-Larousse (1969) eserinde yer almış "uydurulmuş"tur.
Ek bir bilgi olarak da Bağdat kelimesi; 8. yy'da Halife el-Mansur tarafından kurulan Bağdad şehrinin adı, Orta Farsça baġ-dād (tanrı-verdi veya bey-verdi) biçiminden alınmıştır.
Biz, bize ait bir tarihi eserimizi dahi bilinçaltındaki batı hayranlığı mağlubiyetiyle yanlış bir şekilde ifade etmeyerek güzel lisanımıza Türkçemize ve tarihimize sahip çıkmalıyız.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder