Ilgın Güherçile (Barut) İmalatı
Osmanı Devleti döneminde 15. yüzyılda İstanbul, Atmeydanı civarında kurulmuş olan ilk Osmanlı baruthânesi (Baruthâne-i Âmire) 1490’da yıldırım isabeti sonucu yanmış, Kâğıthane’de inşa edilen yenisi ise Sultan İbrâhim devri sonlarına kadar faaliyetini sürdürmüştür. Anadolu’dan güherçile temin eden ocak ve işletmelerin başında Ankara, Aksaray, Konya, Akşehir, Karahisar-ı Sahib (Afyon), Ilgın, Eskili, Kilisehisarı, Karapınar, Aydın ve Kayseri yer almıştır.
Konya'da barut ihtiyacı karşılamak için Osmanlı döneminde güherçile (Potasyum nitrat) imalatı yapan bir baruthane bulunuyordu. Konya baruthanesi Baruthane adıyla bilinen semtinde Larende Caddesi'nde eski Matbaacılar Sitesi'nin yerinde olan binadır. Bu baruthanenin ilk olarak ne zaman yapıldığı bilinmemekle birlikte II. Mahmud döneminde Hicri 1250 Miladi 1834 yılında büyütülerek genişletilmiştir. Fabrika, Hicri 1298 Miladi 1880 yılında, tamamen yanmış ve Sultan II. Abdülhamid Han'ın emriyle, Hicri 1301 Miladi 1883 yılında yeniden yapılmıştır.
Geniş çorak topraklara sahip olan Konya ili, birçok şehir ve kasabalar gibi, yüzyıllar boyunca Osmanlı ordusu ve donanmasının barut ihtiyacını karşılamış, barut yapımında ham madde olan güherçile (potasyum nitrat), Konya'da (Kalhane) adıyla tanınan, fabrikalardan sağlanmıştır. 15. yüzyıldan sonra Konya ve çevresinde güherçileden barut yapıldığını tahmin ediliyor. Hicri 1116 Miladi 1704 tarihli bir şer'iye sicil kaydından, "Konya Baruthanesinden İstanbul'a güherçile sevki" yapıldığını öğrendiğimiz gibi, ayrıca, Hicri 1182-1184 Miladi 1768 -1770 yıllarında da, Konya çevresinde Ilgın ve Karaman ilçeleri köylerinde de işletmeleri (güherçile kârhaneler) bulunduğu, bunların (mültezimlerle) toplanarak İstanbul'a gönderildiği anlaşılmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder