Tarihte Ilgın'a Bağlı Yerleşim Yerleri: Derbent
Derbent, tarihte uzun yıllar Tatlar Hisarı adıyla Ilgın'a bağlı bir köy konumundaydı. Osmanlı Devleti dönemi kayıtlarında Ilgın'ın yerleşim yerleri arasında sayılmaktadır.
Derbent, Konya'ya 78 km mesafede 1930 yılında kasaba, 1990 yılında ilçe olmuş 2020 yılı itibariyle nüfusu 4.221 olan Konya'ya bağlı bir yerleşim birimidir. Coğrafi olarak Derbent arazisi kuzeyden doğuya uzanan Morbel Dağları, doğudan güneye uzanan Aladağ, güneyinde Ablağı ve Dikmen Dağları ile batı ve kuzeyinde yer alan yaylalarla çevrilidir.
Derbent, Selçuklular döneminde “Eşrefoğulları Beyliği” sınırları içinde kalmıştır. Eşrefoğulları Beylik sınırları; Beyşehir ve Seydişehir'den sonra, Ilgın, Bolvadin ve Akşehir sınırlarını içine alır. Bozkır, Şarkîkaraağaç, Yalvaç, Gelendost, Kıreli, Doğanhisar ve hatta Çal gibi şehirler de zaman zaman beylik sınırlarına dâhil olmuştur.
Osmanlı Döneminde, “derbent” kelimesi teşkilat anlamında kullanılmıştır. Bu anlamda, dağlar üzerindeki geçitlerde ve boğazlarda kullanılan karakollara “derbent” denilmiştir.
Tarihi kayıtlara göre Osmanlı Devleti döneminde 18. yüzyıla ait Osmanlı belgelerine göre Derbent'in eski adı Tatlarhisarı'dır.
Tatlarhisarı Derbent'in kuzeyinde küçük bir köyün adıdır. Osmanlı Konya Salnamelerinde 1880'den sonra Derbent'i kayıtlı görüyoruz. Bu tarihlerde Derbent'te bir eğitim kurumu olarak bir medrese bulunduğu, medresinin 40 talebesi olduğu kayıtlıdır.
Derbent'te yerleşik bulunan halkın büyük çoğunluğu Tatlarhisarı Köyü'nün devamıdır. 1722 yılında verilen kayda göre, Köy “derbent” hizmetine tayin edilmiştir. Bu belgede şu ifade yer almaktadır:
“Ilgın kazasına dahil bulunan, Tatlar Hisarı (Çiğil) Derbend’i ahalisi, Derbent hizmetine dahil edildi. Avarızhanelerini tediye etmek ve derbentcilik yapmakla mükellef kılındı." denilmektedir. Tatlarhisarı, 1729 yılına kadar, Akşehir Sancağı’nın Ilgın Kazası’na bağlı kalmıştır.
Derbentte yaşayanların kökeni Ilgın Aşağıçiğil yani Çiğil Türklerindendir. Aşağıçiğil'den 1727 yılında 62 hane Derbent'e yerleştirilmiştir. Bu tarihlerde Ilgın Argıdhanı'na Akşehir ve Ilgın Kazaları ve köyleri ile birlikte Derbent civarına da 62 hane Çiğilli nakledilmiştir. Bu 62 haneden kaçının Derbent civarına yerleştirildiği tespit edilememiştir. Yerleştirilenler: Boz Ulus Türkmenlerinden Kara Halilu, Çavuşdurlu ve Bekirli cemaatleri (Aşiretleri) idi.
18.Yüzyılda Osmanlı Devleti sınırları içindeki Derbent teşkilatları bozulmaya başlamıştır. Bu bozulma Konya Derbent’i içinde geçerlidir. Bozulma sonucunda, Tanzimat devrinde yeni kurulan Zaptiye İdaresine bağlanan Derbent, bundan sonra sadece “DERBENT” ismiyle anılmaya başlamış, kayıtlara da “Derbent” geçmiştir.
Derbent günümüzde Konya'nın ilçelerinden biri olmakla birlikte bir zamanlar Ilgın ilçesi Aşağı Çiğil'e bağlı bir köy konumunda idi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder